De Tweede Wereldoorlog in Zuid-Oost Azië

Ooit vroeg mijn toenmalig hoofd van de basisschool ’t Kompas in Zonderwijk / Veldhoven toen ik in de 4de klas zat, wiens ouders een actieve herinnering hadden aan de Tweede Wereldoorlog. Bij mij kwam direct naar boven mijn vader, oud-KNIL militair die door trauma’s geplaagd werd, rondom 4/5 mei zich geen raad wist met die ‘oorlog in zijn hoofd’, de Tweede Wereldoorlog in Zuid-Oost Azië. Toen ik daarover sprak, verklaarde die hoofdonderwijzer me voor gek en verbood me daarover ooit nog te spreken.

Wat er zich in De Oost voltrokken had, was voor mij één groot mysterie. Mijn vader huldigde zich in stilzwijgen en ook in geschiedenisboeken werd er ook maar niet of nauwelijks over gesproken. Ook mijn moeder stopte zijn verleden weg en hield hem ver weg van de buitenwereld.

Door het lezen van onder andere “Max Havelaar” van Multatuli werd ik toch zeer nieuwsgierig naar die onbesproken, veelal vergeten oorlog.

In mijn zoektocht binnen die Indische Archipel ben ik teruggegaan tot de VOC-tijd, waarin rooftochten, oorlog, handel, slavernij en kolonisatie overgingen in de Tweede Wereldoorlog in Zuid-Oost Azië t/m de hedendaagse naweeën van die oorlog.

Wat mij frappeerde was Multatuli die op reis ging en de waarheid uiteindelijk vond in handel en macht.

In mijn zoektocht, mijn reis heb ik de trauma’s die van mijn vader – als krijgsgevangene gewerkt hebbend aan de Birmaspoorweg en nadien bijna gedood werd door een Pemoeda – op mij overgingen, verwerkt in gedichten en ontdekte ik onlangs nog dat ik veel weg heb qua denken en handelen van mijn oom, Pater Adrianus Mommersteeg (Father Mom) van de SVD- ik spaarde postzegels van Indonesië en in brieven had ik contact met hem – die zijn hele leven gewijd heeft aan zijn mensen op Flores. In 2021 werd door een artikel duidelijk dat hij als vriend van en in grote mate geboeid werd door Soekarno’s ideeën en begrip kon opbrengen voor diens streven naar de onafhankelijkheid van Indonesië. 

Mij werd in ieder geval duidelijk dat de Nederlandse overheid immer gefocust was en blijft op eigenbelang, handel en macht, hetgeen ten koste gaat van de mensheid en men er nog altijd zelfs roofbouw op pleegt.  Maar het meest belangrijk is dat men deze oorlog het liefst dus nooit meer “vergeet”. Het is juist daarom dat ik van mening ben dat het belangrijk is dat duidelijk wordt dat deze deel uitmaak van onze vaderlandse geschiedenis en hoe deze nog altijd doorwerkt in onze huidige tijd.

Na ruim 50 jaar ben ik mijn trauma’s gaan omzetten in gedichten. Dit gebeurde in de corona-tijd en resulteerde in diverse dichtbundels, waarin mijn vader, Nederlands-Indië en geslotenheid/vrijheid centraal staan. Inmiddels zijn verschenen: “CO-RO-NA-VIR-US, corona voor ons”, “CO-RO-NA-VIR-US, in herinnering”, “Melati Putih, over leven”, “De Keerzijde”. In 2023 verschijnt “Gordel van Smaragd”, hetgeen op mij een helende, bevrijdende werking heeft. En me in ieder geval heeft opgeleverd niet gek te zijn!